Bir çok ekonomist dillerden düşmeyen balonları yorumladı. “Ne zaman çıkılır?” “Nasıl para kazanılır?” sorularını yanıtladı.

Londra’da 2,7 metreye 5,5 metre genişliğinde bir garaj 500.000 pounda satılıyor. İsimsiz bir alıcı bir yatağa sırf sanatçı Tracey Emin yanına votka şişeleri ve prezervatifler dizdi diye 2,5 milyon pound ödedi.

Öte yandan Biotech hisseleri inanılmaz bir seviyeye ulaştı. Bir senede %15 artan hisseler 2002’deki en düşük seviyelerinden bir anda 2008’deki en yüksek seviyelerine ulaştı.

Finans tarihçisi Russell Napier herkesin balon arayışında olduğunu söylüyor. Napier’e göre merkez bankalarının balon arayışında olması yatırımcılarında balon arayışına girişmesine neden oluyor. Emlak piyasalarında oluştuğu söylenen balon Londra’da yıllardır insanların ağızlarından düşmüyordu. Fakat geçtiğimiz sene içerisinde öz kaynakların değerlendirilmesi, çöp tahviller ve gelişen piyasalar gibi konular hakkında konuşurken fiyatların aşırı artmasına değinmemek olmuyor.Bu durum hem İngiliz hem de ABD basınında aynı.

Son 18 ayda tarihte hiç olmadığı kadar balondan bahsedildi. Peki nedir bu balon? Ekonomistler bu konuda ayrılıyor hatta Eugene Fama’nın başını çektiği bazı ekonomistler varlığını inkâr ediyor. Balonlar üzerinde herkesin hemfikir olduğu tek şey sonunda fiyatların düştüğü. 17 ve 18. Yüzyıllarda balon dolandırıcılık-aldatıcılık anlamına geliyordu. Fakat bugün ekonomistler aldatıcılıktan çok spekülasyonlara odaklanıyorlar. En çok kabul gören tanım ise şöyle: fiyatların makul gelir beklentisi ile kadar doğrulanamayacak çok artması. Fakat kimse neyin makul olup neyin olmadığını tanımlayamadığından bu tanım havada kalıyor.

balondan nasil para kazanilir? Sosyal medya ve biyoteknoloji hisselerinde bazı yatırımcıların balon diye tanımladığını diğer yatırımcılar makul olarak tanımlıyor. Jeremy Grantham ise daha matematiksel bir tanım kullanıyor. Ona göre balon fiyatlar normalin iki standart sapma dışına çıkması olarak tanımlıyor. Bu durumda eğer piyasalar istatistikçilerin tahminlerine uygun ilerlerse 44 yılda bir oluyor. Fakat piyasalar bu kadar düzenli değil. Grantham’in hesaplarına göre 33 senede bir piyasada dev bir balon oluşuyor ve bunun yanı sıra birçok küçük balonda oluşuyor.

Bu küçük balonlar patladıkları zaman sadece sayılı yatırımcıyı kötü etkilediğinden ekonomi için büyük bir sorun oluşturmuyorlar. Grantham şimdiye kadar 330 balon saptadı ve bunlardan 30 tanesi henüz patlamadı. 

Dolar ve TL için BALON tahminler! 2016’da…

AQR serbest yatırım fonunun kurucusu Cliff Asness bu balon konuşmalarını en aza indirmek istiyor ve hisselerin yükseldiği her gün balon konuşması yapmayı gereksiz buluyor. Öte yandan ekonomist Edward Chancellor “merkez bankalarının kolay para politikaları balon için uygun şartları yaratmıştır” diye konuştu.

Balonlar genellikle iki varlık türünde görülüyor. Bunlar;

  1. kısa pozisyon alınması zor olan varlıklar ve
  2. kar payı düşük olan varlıklar.

Örneğin emlak piyasası ikisine de uyuyor.

1999’da internet şirketleri ve 1840’larda demir yolu şirketleri başka örnekler. Balonun ne olduğunda anlaşan ekonomistleri iki soru bekliyor:

Balonlar nasıl saptanır? Bu durumdan nasıl para kazanılır?

Edward Chancellor’un balon saptarken kullandığı 4 kuralı var.

  1. Fiyatın normalin çok üzerinde olması gerekiyor.
  2. İstisnaların da gerçekçi gözükmemesi gerekiyor.
  3. Dolandırıcılık olması gerekiyor.
  4. Paraya kolay erişimin olması gerekiyor. 

Peki balon oluşumu gözlendikten sonra nasıl para kazanılır?

Kynikos serbest yatırım fonunun kurucusu Jim Chanos bu konuda anahtarın borçlarını ödeyemeyecek kadar az kar getiren finansal varlıklara bakarak balonun ne zaman patlayacağını belirlemek olduğunu söylüyor.

Hayman Capital Management serbest yatırım fonunun kurucusu Kyle Bass’de Chanos’a katılıyor. Bass’e göre zor olan balonu bulmak değil, ne zaman patlayacağını öngörmek. Şu anda balon konulu tartışmalar devam ediyor. Fakat Grantham S&P 500 endeksi 2,250’yi geçmeden (Perşembe günü 1,988’den kapanmıştı) balon var yorumu yapamayız diyor. “Fed’in kararkarına bağlıyız. Fed bu oyunu sürdürürse, ve görüldüğü üzere sürdürüyorlar. Piyasalar; abartılı fiyatlardan, çok abartılı fiyatlara geçecek” diyen Grantham S&P 500’ün yakın zamanda 2,250’yi geçmesini bekliyor. 

Tedbirli yatırımcılar burada bir ikileme giriyor. Balonların patlama zamanlarını tahmin etmek çok zor olduğundan balonlardan uzak durmak en makul seçenekmiş gibi görünüyor. Fakat Fed balona hava basmaya devam ettikçe yatırımcılar paralarını nereye koyacağını bilemiyor.

0